Opinia podatkowa dotycząca rozliczenia dochodów osiągniętych z pracy najemnej w Belgii

POWRÓT

 Jak wynika z przedstawionych informacji, obywatele polscy wykonują pracę najemną w Belgii (umowa o pracę), w różnych wymiarach czasu i w różnych okresach. Niektóre z tych osób pracowały wyłącznie w Belgii, niektóre w Belgii i w Polsce. Przedstawiono wiele pytań dotyczących rozliczeń podatkowych takich osób, przy czym gross z nich dotyczy belgijskiej ustawy podatkowej i zasad sporządzania rozliczeń podatkowych w Belgii.

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz.307 ze zm.), zwana dalej "updof".
2. Konwencja z dnia 20 sierpnia 2001 r. podpisana między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz.U. z 2004 r., Nr 211, poz.2139).
 

Wniosek:
Zgodnie z art. 15 ust. 1 Konwencji, wynagrodzenia osób mających miejsce zamieszkania w Polsce podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca wykonywana jest na terytorium Belgii. Jeżeli praca wykonywana jest w Belgii, to w razie ziszczenia się trzech warunków, dochód może być opodatkowany zarówno w Polsce jak i w Belgii. Dla wykluczenia podwójnego opodatkowania zastosowanie znajdzie wówczas metoda unikania podwójnego opodatkowania przewidziana w Konwencji.
Uzasadnienie
Na wstępie podkreślić należy, że dokonano analizy wyłącznie polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Szczegółowa interpretacja belgijskich przepisów podatkowych, w tym zasad sporządzania zeznań podatkowych, powinna zaś być przedmiotem zapytania do tamtejszych doradców podatkowych, czy też w kwestiach praktycznych i technicznych do firm, które oficjalnie i zawodowo zajmują się pomocą w rozliczaniu polskich podatników w Belgii. O ile obowiązek takiego rozliczenia tam wystąpi. Dodać jeszcze trzeba, że także Minister Finansów nie udzieliłby podatnikowi odpowiedzi w zakresie wykładni i interpretacji przepisów prawa podatkowego obcego państwa.
Przechodząc zaś do meritum sprawy, w zakresie, w jakim polski doradca podatkowy może z pełną odpowiedzialnością udzielić odpowiedzi, stwierdzić należy, że dochody osiągnięte z pracy wykonywanej przez polskiego obywatela w Belgii, mogą być opodatkowane albo tylko w Polsce, albo jednocześnie w Polsce i w Belgii, albo tylko w Belgii (najmniej prawdopodobne w analizowanym przypadku).
Kluczowym kryterium rozstrzygającym o zakresie obowiązku podatkowego, tj. nieograniczonego lub ograniczonego, jest posiadanie lub nieposiadanie miejsca zamieszkania w Polsce. Zgodnie z art.3 ust.1a updof, jeżeli obywatel polski będzie w Polsce przebywać mniej niż 183 dni w ciągu danego roku podatkowego, a ponadto nie posiada ośrodka życiowych interesów w Polsce, jest z punktu widzenia podatków, osobą nieposiadającą miejsca zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium Polski, a w konsekwencji podlegać powinien np. do zakończenia oddelegowania (ponownego przeniesienia ośrodka życiowych interesów do Polski), ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, tj. czyli jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Polski. W konsekwencji dochody osiągane za pracę w Belgii nie podlegałyby opodatkowaniu w Polsce, a podlegałyby w Belgii, gdzie być może polski obywatel stałby się dodatkowo rezydentem podatkowym, opodatkowanym tam od wszystkich swoich dochodów (także np. z Polski).
Jak wskazują praktycy, ustalenie rezydencji podatkowej w Belgii odbywa się na podobnych zasadach, jak w Polsce. Za rezydenta belgijskiego uważa się osobę posiadającą w Belgii stałe miejsce zamieszkania (w tym zakresie zasadnicze znaczenie ma miejsce przebywania członków najbliższej rodziny osoby oddelegowanej) lub ustanowienie przez osobę oddelegowaną jej centrum interesów ekonomicznych na terytorium Belgii. Zgodnie z tymi zasadami belgijskimi rezydentami podatkowymi będą w szczególności osoby, których członkowie najbliższej rodziny przebywają w Belgii, a w przypadku osób niepozostających w związku małżeńskim - takie, które posiadają w Belgii miejsce zamieszkania oraz centrum interesów gospodarczych.
Dochody osiągane z tytułu pracy wykonywanej przez osobę oddelegowaną na terytorium Belgii będą, co do zasady, podlegały opodatkowaniu w tym kraju, chyba że długość jej pobytu w Belgii nie przekroczyłaby 183 dni w 12-miesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym oraz podstawą jej zatrudnienia byłaby polska umowa o pracę, tj. wynagrodzenie byłoby wypłacane przez pracodawcę lub w jego imieniu, a pracodawca ten nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Belgii (chodzi tu o spełnienie warunków określonych w artykule 15 ustęp 2 konwencji). Wówczas wynagrodzenie osoby oddelegowanej mogłoby podlegać opodatkowaniu jedynie w Polsce. Gdyby jednak wymienione warunki nie zostały spełnione, dochód mógłby podlegać opodatkowaniu zarówno w Belgii, jak i w Polsce (ze względu na polską rezydencję podatkową). Mógłby, oznacza raczej że podlega opodatkowaniu w obu państwach – w Belgii na zasadzie ograniczonego obowiązku podatkowego, w Polsce zaś nieograniczonego. W takim przypadku, zgodnie z postanowieniami konwencji (i updof), podatek zapłacony w Belgii od dochodu za pracę tam wykonywaną, mógłby do określonego limitu zostać odliczony od podatku obliczonego od „łącznego” dochodu podlegającego opodatkowaniu w Polsce.
Jeżeli polski obywatel musi się rozliczyć w Belgii, nawet tylko z dochodów z pracy, to może zapewne skorzystać, po spełnieniu ewentualnych warunków przewidzianych przez tamtejsze prawo, z określonych ulg podatkowych. W szczególności, zapewne analogicznie jak updof, prawo belgijskie przewiduje możliwość pomniejszenia osiąganego wynagrodzenia o koszty uzyskania przychodu. Publikacje dostępne w internecie wskazują także, że można się rozliczać w Belgii wspólnie z małżonkiem oraz że prawo belgijskie przewiduje preferencyjne zasady opodatkowania dochodów niektórych osób czasowo oddelegowanych do wykonywania pracy w Belgii (po spełnieniu określonych warunków).
Przypominając raz jeszcze, polski pracodawca, który wysyła swoich pracowników w celu wykonywania pracy za granicą, ma obowiązek opłacać podatek od ich wynagrodzeń w Polsce, jeśli spełnione są łącznie 3 warunki:
- pracodawca ma siedzibę w Polsce,
- pracodawca nie posiada stałej placówki na terenie państwa, w którym pracują pracownicy (tutaj – w Belgii),
- pracownicy przebywają za granicą krócej niż 183 w danym roku podatkowym.
Przez cały okres pobytu zagranicą, na zasadach określonych dla pracowników polskich, na pracodawcy ciąży obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń wypłacanych pracownikowi za pracę wykonywaną za granicą.
Niespełnienie któregokolwiek z 3 wymienionych wcześniej warunków (np. przekroczenie 183-dniowego pobytu) powoduje, że wynagrodzenie pracowników podlega opodatkowaniu w kraju wykonywania pracy (tutaj – w Belgii). W takiej sytuacji od wynagrodzenia musi zostać opłacony podatek do zagranicznego fiskusa. Od tych wynagrodzeń polska firma, która ich deleguje, nie powinna pobierać miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce. Z informacji dostępnych w Internecie wynika przy tym, że podatkowy okres rozliczeniowy w Belgii trwa do 30 czerwca danego roku, nie ma jednak obowiązku corocznego rozliczania się z urzędem podatkowym w Belgii (chyba, że dostaniemy wezwanie). Istnieje możliwość rozliczenia się za 3 lata wstecz.
Odnosząc się bardziej szczegółowo do sytuacji, w której będziemy mieli do czynienia z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w Polsce oraz ograniczonym w Belgii, przypomnijmy, że oznacza to, iż polski obywatel ze wszystkich uzyskanych w danym roku podatkowym dochodów - również zagranicznych - musi rozliczyć się w Polsce. Do rozliczenia dochodów uzyskanych za granicą stosuje zasady wynikające z odpowiedniej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawartej między Rzeczpospolitą Polską a krajem zatrudnienia. Konwencja z Belgią przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia, która polega na tym, że podatek oblicza się od łącznej sumy dochodów (uzyskanych w kraju i za granicą), pomniejszonych o kwoty wolne od podatku, według skali podatkowej obowiązującej w danym roku w Polsce. Od tak obliczonego podatku odlicza się kwotę równą podatkowi uiszczonemu za granicą, ale w takiej proporcji, w jakiej zagraniczny dochód pozostaje w stosunku do całości dochodu danego podatnika.
Osoby uzyskujące dochody z zagranicy, ze stosunku pracy, składają zeznanie PIT-36, a dodatkowo formularz PIT/ZG, w którym należy wykazać uzyskane poza granicami Polski dochody oraz zapłacony tam podatek, po przeliczeniu na złote. Na podstawie dyspozycji art. 11a updof, wyrażone w walutach obcych przychody (bez względu na ich źródło, czyli m. in. z pracy najemnej za granicą), koszty uzyskania przychodów, kwoty uprawniające do odliczenia od dochodu lub obniżenia podatku, wydatki oraz podatek należy przeliczać według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub odpowiednio dzień poniesienia kosztu lub zapłaty podatku. Dochody uzyskane z Belgii należy wykazać w rubryce 9 formularza, a ewentualnie zapłacony tam podatek, w rubryce 10. Odpowiednio należy je przenieść do pozycji zeznania przewidzianych do wykazania przychodów, kosztów i dochodów ze stosunku pracy. Dodać należy, że przychody uzyskane za granicą pomniejsza się - za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku pracy - o kwotę stanowiącą 30% diety przysługującej pracownikom sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Kwoty te są bowiem zwolnione od podatku dochodowego na podstawie art.21 ust.1 pkt 20 updof. Updof nie przewiduje odmiennych zasad rozliczenia w Polsce dochodu osiągniętego z pracy na terytorium Belgii, zależnie od tego, czy pracodawcą jest podmiot belgijski czy polski.